Thursday, February 12, 2009

TUN JUGAH

Tun Jugah ada ba Merirai, Kapit dalam taun 1903. Apai Tun, Barieng Anak Gawing lalu indai Tun, Menti Anak Melintang. Maya beumur dalam lebih kurang 4 taun, bala sida sebilik mindah ke Baleh. Bisi sampai lebih kurang 8 taun sida sebilik diau ba Baleh sebedau mindah ke Kapit ketegal diasuh perintah British maya nya. Udahnya dalam 1922 nya baru sida sebilik ulih pulai baru ke menua Baleh.

Tun Jugah tu maya agi mit sigi dikelala ari pementas iya enggau apai indai sereta mantaika komitmen ti tinggi sema pengawa nya besangkut-paut enggau pengawa diri sebilik. Apai indai Tun sereta aki iya mega bagas ngajar sida Tun sebilik mantaika adat ti manah ba bala mayuh lalu ari jaku ajar apai indai iya tu mih ti mayuh nyaup Tun bekaul, ngiga penemu enggau pengelandik pasal pengidup kelebih agi maya diau ba pesisir menua.

Keterubah iya Tun kereja mina bumai bekebun aja sereta rindu begiga tauka ngasu. Dia Tun lalu dikelala bala mayuh kelebih agi ba bala ti sama rebak enggau iya ketegal pengelandik iya ngintu sebarang pengawa ti diintu iya. Tun mega rindu bejalai, nyau kekadang bebulan pengelama iya laban pengerindu iya deka begiga sereta nguji utai ti baru dalam pengidup iya.

Ari penyuah iya bejalai sereta pemayuh alai ti udah ditengah Tun tu tadi mih, dia iya lalu ulih ngerapat kaul enggau bansa ti bukai baka sida ari bansa Kayan enggau Kenyah.

Dalam taun 1928, Tun Jugah lalu dipaduka nyadi Penghulu maya iya beumur lebih kurang 25 taun. Keterubah iya, kira enggai mih tudah Tun laban maya nya Tun benung ba Malaya lalu bedau ka pulai ke menua. Tambah mega iya empu elaun sema nyadi Penghulu pan naka $5 sebulan. Tun pan ngasaika diri iya enda tentu bisi mayuh penemu senentang adat istiadat kitai Iban maya nya.

Taja pia, Tun dipilih laban iya anak ketuai sekali dalam sida sebilik lalu aki iya Penghulu Melintang sigi chukup tebilang dalam nguluka bala serakup ba Merirai. Tambah mega Tun rapat kaul enggau Temenggung Koh iya nya temenggung ti keterubah iya bagi Iban lalu Tun mega dipeda bala mayuh sigi ngam amai nguluka bala ketegal iya empu pengelandik, penemu sereta juluk ati iya.

Dalam taun 1930-an, Tun betemu enggau Puan Sri Tiong lalu ari nya Tun seduai Puan Sri bulih 4 iku anak, Datuk Amar Leonard Linggi, Edmund Erong, Siah enggau Sani.

Dalam 1940-an Tun mula bejinak dalam dunia dagang. Tajapan nadai sekula tang Tun jampat ngulihka penemu dagang tu. Dia Tun lalu ngerembaika dagang dalam betanam getah, ngintu pengawa bot seperis pia mega dalam pengawa balak.

Tahun 1952, Tun Jugah enggau Majlis Negri lalu udahnya Majlis Tertinggi dalam taun 1956. Maya nyadi Pengerusi Majlis Daerah Kapit ti keterubah iya, Tun mayuh ngemansangka bidang pendidikan pia mega sukut pengerai tauka perkhidmatan kesihatan. Tun mega dipaduka nyadi Temenggong bagi bahagian ketujuh Sarawak dalam Perkhidmatan Ketua Masyarakat sereta Presiden Majlis Adat Istiadat Negeri sebedau mutus deka ngetu dalam politik.

Tun Jugah nadai kena ka 8 Julai 1981 lalu dikuburka ba kubur Methodist Kapit, Jalai Selirik. Niang diberi Pingat Darjah Yang Mulia Seri Mahkota Negara (SMN) ti mai gelar Tun.


Mayuh udah diatur ulih sida perintah dalam ngenang utai ti digaga Tun dalam ngemansang bansa kelebih agi ngagai bansa Iban. Tajapan enda besekula tang Tun Jugah nyau dikira baka Menteri Pelajar ketegal pengerindu iya meda bala anembiak maju dalam pelajar.

Tun Jugah dikelala ari setail buk iya, nya kebuah dini aja alai iya bisi mindah maya nya, Tun Jugah nyau kira nyadi ikon bansa. Tun mega sigi dikelala enggau basa iya, pemaruh ati iya sereta mina minta dikangau Jugah aja.

Bala orang ti ngelala Tun, kelebih agi sida ti rapat kaul sereta bala ti dipegai Tun tu suba mayuh agi ngangau Tun Jugah enggau gelar, "Apai". Ngarapka semua perjuangan Tun Jugah semampai dikenang bala Iban lalu seruran dikenyadika teladan dudi ari dalam ngemansangka bansa.